Misyonerlik ve başörtüsü ekseninde İslam ve millet

Türkiye tarihinde İslam ve millet kavramlarının ilişkisini ele alan White, toplumsal ve siyasal kutuplaşmasının iki anahtar simgesi dediği misyonerliği ve başörtüsünü inceliyor.

Türk olmak ne anlama geliyor? Milli öznellik hangi koşullarda oluşuyor? Türklük hakkındaki söylemler nasıl hayata geçiriliyor? Bu sorulardan yola çıkan Müslüman Milliyetçiliği ve Yeni Türkler, Türkiye’nin toplumsal, kültürel ve siyasal yapısına ilişkin kapsamlı bir tablo sunuyor. Türkiye tarihinde İslam ve millet kavramlarının ilişkisini ele alan Jenny White, Türkiye’nin toplumsal ve siyasal kutuplaşmasının ekseni olan korkunun iki anahtar simgesi olarak nitelediği misyonerliği ve başörtüsünü inceliyor. Türk kimliğinin yeniden üretilmesinde sınırların ve saflığın rolünü değerlendirirken, “düşman” tanımlarına karşılık nüfusu “aynı”laştırma çabasının, sınırların ihlali korkusunu ve tabuları nasıl canlı tuttuğunu gösteriyor.  

Milletin toplumsal cinsiyet yönünü öne çıkaran White, milli kimliğin iki mecazı dediği asker ve asker annesi üzerinden erkeklik ve millet arasındaki bağlantıyı ele alıyor. Türk toplumsal ve siyasal yaşamının ikili doğasını tartışırken, Müslüman milliyetçilik kavramını Türkiye’nin başka ülkelerle ilişkisi bağlamında irdeliyor ve Arap Baharı’ndan sonra Türkiye’nin bir model olarak sunulmasının sebeplerini sorguluyor. 

White’a göre Türkiye’de dinin sekülerleşmesi ve seküler alanın kutsallaştırılması, kutsalın tanımının ne olduğu üzerine, vatan hainliği suçlamalarına kadar varan bir tartışma ve mücadeleye sebebiyet vermiştir. Sorgu sualsiz geleneği takip eden Müslüman imgesi yerine bilinçlice inanmayı ve şuurlu bir dindarlığı seçmek İslami modernitenin temel işaretidir. Bilinçli müslümanlık modern ve bireysel düşünmek anlamına gelir. 

Müslüman elitler

White, Türkiye’nin Üçüncü Cumhuriyeti’nin, laik ve Müslüman kesimler arasında ateşli tartışmalara denk geldiğini, her iki tarafın da siyasi ve ideolojik bağlılıkları sebebiyle geleneksel kategorilere müracaat etmelerine karşın, sonucun Türk toplumunun dönüşümü bakımından devrim niteliğinde sonuçları olduğunu kaydediyor.

White’a göre bu dönüşümün kategorik etiketlerle okunması mümkün değil, çünkü White, liberal ve muhafazakar dürtü ve eylemlerin “laik” veya “Müslüman” bir devletin taleplerine kolayca uydurulamayacak bir içeriğe sahip olduğuna işaret ediyor. Ona göre ,Türkiye’de laik elitlere karşı Müslüman “elitler”in ekonomik ve siyasi bakımdan güçlü bir meydan okumasıyla Cumhuriyet’e dayalı olmayan, Osmanlı-sonrası bir millet ve tutucu olmayan bir “milli özne” tasavvuru geliştiği çok çaık bir husus. 

Kapitalizm tarihinin özeti 

[email protected]