Elinizi buraya koyun ve ceketinizi çıkarmayı deneyin

Engelli bireylerin nasıl giyindiğini, kıyafetlerini seçerken, üzerlerinden çıkarırken ne kadar zorlandıklarını hiç düşündünüz mü? Özellikle son yıllarda sosyal hayatta engelli bireylere yönelik farkındalıklar artsa da onların giyim sorunu akla pek gelmiyor. Oysa kimi düğmelerini ilikleyemiyor kimi pantolonuyla rahat hareket edemiyor. İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Tekstil Mühendisliği Bölümü, bu sorumluluk bilinciyle bir adım attı. Hatta geçen ay ‘Engelli Bireyler İçin Giysi Tasarım Çalıştayı’ düzenleyen üniversite, engellilere özel tekstil tasarım merkezi kurmayı, özel olarak tasarlanan giysilerle engellilerin rahat yaşamalarını sağlamayı hedefliyor.

HEDEF EVRENSEL TASARIMLAR

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Sancaktepe Kaymakamlığı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Sancaktepe Belediyesi, İstanbul Sanayi Odası, İstanbul Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği ve modacı Bahar Korçan’ın destek verdiği ‘Engelsiz Tekstil’ projesinin başında İTÜ Tekstil Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Nevin Gürsoy bulunuyor. Diş hekimi eşi sayesinde engelli bireylerle tanıştığını belirten Gürsoy, izlenimlerinden yola çıkarak böyle bir projeyi hayata geçirmeye karar vermiş: “Eşim Sancaktepe’de bir diş hastanesinde engelli bireyleri tedavi ediyor. Oraya gidip gelirken bölgede engelli oranının yüksek olduğunu gördüm. Zaten kaymakamlığın ve belediyenin 

de engellilerle ilgili çok çalışmaları var. Benden de giysi talepleri oldu. Tanıdığım firmalarla irtibat kurup onlara giysi yardımı yapmaya başladık. Ancak çocukları giydirirken kıyafetlerin onlara uygun olmadığını gördüm. Birkaçı düşme tehlikesi geçirdi. Onlar için özel kıyafetler tasarlanabileceğini düşünerek araştırmalara başladım. Engelliler için özel üretilen tekstil ürünleri neredeyse hiç yok. Onlara özel bir tekstil tasarım atölyesi kurulabileceği düşüncesiyle yola çıktım ve fikrimi çevremdekilerle paylaştım. İki ay gibi kısa bir süre içinde müthiş bir destek alıp çalıştayı düzenledik. Amacımız özel gereksinimli bireyleri ötekileştirmeden, etiketlemeden topluma dahil etmek. Evrensel tasarım konseptinde giysiler yapılırken özel gereksinimli bireylerin de ihtiyaçları dikkate alınarak herkesin satın alabileceği tasarımların yapılmasını hedefliyoruz.”

OTİSTİK ÇOCUKLAR İÇİN FARKLI DÜĞME

Çalıştay sonunda dikkat çeken öneriler arasında büyük moda markalarının engelli koleksiyonu hazırlaması, mağazalarda engelliler için reyon ve soyunma kabinleri kurulması, engellilerle ailelerine yönelik giyinme ve soyunmaya ilişkin el kitabının basılması gibi detaylar yer alıyor. Engelli bireylerin giyim konusunda çok sorun yaşadığına dikkat çeken Gürsoy, günlük yaşamda bunların farkedilmediğini söylüyor: “Örneğin otistik çocuklar giysileriyle aynı renkte olan düğmeleri ilikleyemiyor. Onlara özel olarak farklı renkte düğmeleri olan giysilerin üretilmesi gerekiyor. Yatalak hastalar astarsız kıyafet giyince o giysi vücutlarını zımpara gibi aşındırıyor. Tekerlekli sandalyeye bağımlı olanlar ise genellikle göbekli oluyorlar. Dolayısıyla pantolonları olmuyor. Büyük beden aldıklarında da paçaları bol geliyor. Beli gevşetilip daraltılan pantolonlar üretilebilir. Ayrıca tekerlekli sandalye kullananlar yüksek belli pantolonlar giymek istiyorlar. Ancak piyasada yok. Ekstra yüksek beli olan pantolonlar tasarlanabilir. Alzheimer hastalarının kıyafetlerine çip takılabilir. Yazın serinleten, kışın ısıtan montlar hazırlanabilir. Görme engellilerin renkleri algılaması için kabartmalı etiketler yapılabilir. Çünkü onlar da nasıl göründüklerini önemsiyor. Eli, kolu olmayan bireylerin düğme iliklemesi zor ama düz tişört de giymek istemiyorlar. Onlara özel, önünde düğme görünümü olan tasarımlar yapılabilir. Bu tasarımlar leke tutmayan, kolay yıkanıp ütülenen kumaşlarla hazırlanırsa onlar için daha da rahat olacaktır. Zihinsel gelişimi yavaş olup daha geç yürüyen çocuklar için dizleri pedli pantolonlar yapılabilir. Kolay giyilebilir, bakımı, ütüsü kolay olan, leke tutmayan, konforlu ve estetik kıyafetlerin üretilmesini sağlayacağız.”

DEFİLE YAPACAĞIZ

Engelli bireyler için giysi tasarım merkezi kurulduğunda her türlü ihtiyacın karşılanabileceğini de belirten Prof. Dr. Nevin Gürsoy uzmanlarla ortaklaşa çalışacaklarını söylüyor: “Tekstilde evrensel tasarımlar üretilmesini sağlamak için fizyoterapistler ve moda tasarımcılarıyla birlikte çalışacağız. Her engelli bireyin ihtiyacını karşılamayı hedefliyoruz. Bir koleksiyon oluşturup önümüzdeki yıl İstanbul Fashion Week’te bir defile sunmayı hedefliyoruz.”

Ünlü markalar kreasyon hazırlamalı

‘Engelsiz Tekstil’ projesi için destek veren moda tasarımcılarından biri de Bahar Korçan. Şimdiye kadar kendisine engelli bireyler için tasarım yapılması gerektiğiyle ilgili hiçbir talep gelmediğini belirten Korçan, geç kalınmış bir konuya parmak bastıklarını söylüyor: “Nevin Gürsoy beni projeyle ilgili bilgilendirdi. Şimdiye kadar engelli bireyler düşünülmemişti, geç de olsa başlamak iyi olacak. Onların daha rahat ve sağlıklı kıyafetlere ulaşmaları için çalışacağız. Tasarım yapılırken hem kumaş iyi seçilmeli hem de fonksiyonel olmalı. Geniş soyunma kabinleri yapılmalı. Görme engelliler için etiket okuma sistemi bulunmalı. Tekstilde gelişen teknolojiyi onlar için kullanmayı hedefliyoruz. Öte yandan dünyaca ünlü markaların her yıl hazırladıkları koleksiyonlarda engelliler için de kreasyon hazırlamalarını sağlamayı hedefliyoruz. Sihirli dokunuş olmaz belki ama onların ihtiyaçlarına cevap vereceğiz. Bu projede hayalim ise engelliler için tasarım yapma gerekliliğinin bir kanun olarak kabul edilmesi.”