Keskin sirke doğal yaşama yarar

Karbonattan lavobo açıcı, elma sirkesinden yer temizleyicisi, yumurta kabuğundan ovma kremi... Son zamanlarda bir trend haline gelen doğal, organik yaşam tarzı ev temizliğine de yansıdı. Hatta en son Angelina Jolie-Brad Pitt cephesinden sirke itirafı geldi! Jolie, Brad Pitt’in ellerini kimyal içerdiği gerekçesiyle sabun yerine sirkeyle yıkadığını açıkladı! Temizlikte kimyasal ürün kullanmama trendi Türkiye’de de yayılıyor. Mutfakta yiyecek hazırlarken kullanılan pek çok ürün artık ev temizliğinin vazgeçilmezlerinden. Çamaşır suyu, deterjan, kireç sökücü gibi kimyasal ürünler yerine evlerinde kendi temizlik malzemelerini üretenlerin sayısı artıyor.

36 yaşındaki Mercan Uluengin doğal ürünlerle temizlik yapmayı bir yaşam tarzı haline getirenlerden. Altı yıl önce anne olduktan sonra bu konuya merak saran Uluengin, hamileliğinden itibaren satın aldığı her şeyin etiketini okumaya başlamış: “Hamileyken tükettiğim her şeyin içeriğine bakıyordum. Ev temizliğinde kullandığım ürünlerdeki madde isimlerini internetten araştırdım ve pek çoğunun zararlı olduğunu gördüm. Bunların yerine ne koyacağımı düşünmeye başladım. Çeşitli formüller bulup denedim. Zaten çok hijyen delisi değildim, dolayısıyla bu geçiş zor olmadı.” Uluengin’in ilk çöpe attığı temizlik ürünü ovma kremi olmuş. Evde bir ovma kremi hazırlayan ve bunda başarılı olduğunu görünce marketten aldıklarını atan Uluengin, her kimyasaldan bu şekilde kurtulduğunu anlatıyor: “Bir bardak karbonatla iki kaşık arap sabununu karıştırdım. İçine birkaç damla lavanta yağı koydum. Lavabolarda çok güzel sonuç veriyor. Attığım ikinci ürün çamaşır yumuşatıcısı oldu. Parfümlerine tahammül edemiyordum. Onun yerine elma sirkesi kullanmaya başladım. Herkes kötü kokar diye korkuyor ama çamaşırlarda hiç koku kalmıyor. Çamaşır makinesinde deterjan yerine bir bardak rendelenmiş zeytinyağlı sabun, bir bardak çamaşır sodası ve bir bardak karbonatı karıştırıp kullanıyorum. Koku vermesi için limon ya da gül yağı ekliyorum.”

İKİ LİTRE SİRKE ÜÇ AY KULLANILIR

Doğal temizleyici yapmak için en sık kullandığı malzemenin karbonat olduğunu belirten Uluengin, tanecikli bir madde olduğu için güzel bir temizleyici olduğunu söylüyor: “Karbonat neredeyse her tarife giriyor. Lavabo ve evyelerde çok rahat kullanılıyor. Aşındırıcı özelliği var, çok güzel koku gideriyor, beyazlatıyor. Diş macununda da kullanıyorum. Yer temizliğinde ise parfümsüz arap sabununu tercih ediyorum. Doğal ürünlerde bizi en çok şaşırtacak ürün zeytinyağı. Mobilya ve cilt temizliğinde kullanılabilir. Yağlı olduğu için temizlikle ilişkisi yok diye düşünülür ama bir kaşık zeytinyağıyla bir kaşık limon suyunu karıştırıp mobilyaları silerseniz nasıl parladığını göreceksiniz. Ayakkabı cilası olarak da kullanabilirsiniz.”

Peki yapay kimyasalları kullanmayı bıraktıktan sonra Uluengin’in hayatında ne değişti? Cildinin daha az tahriş olduğunu söyleyen Uluengin “Deterjanların parfümlerinden çok rahatsız oluyorum. Artık daha rahat nefes alıyorum, az alışveriş yapıyorum. Ovma kremini evde yaptığımda 1 TL bile tutmuyor. İki litre sirke üç ay kullanılıyor. 2-3 kilo karbonatla tüm seneyi geçirebilirsiniz” diyor. Formüller onlardan, kullanıp kullanmamak size kalmış!

KEDİSİ KANSER OLUNCA DOĞAL YAŞAMI SEÇTİ (BAŞAK PIRTINI)

Boğaziçi Üniversitesi Kimya Bölümü mezunu olan Başak Pırtını sekiz yıl önce kedi sahibi olunca doğal temizlik ürünleri kullanmaya başlamış: “İki kedim vardı. Vücutlarında tümör çıkınca doğal bakım üzerine yoğunlaştım. Bastığı yerdeki kimyasallar onları nasıl etkiliyor diye düşünmeye başladım. Çocuk sahibi de olunca bu ilgimi çocuklara ve evime yönlendirdim. Yapay, kimyasalsız bir yaşam üzerine odaklandım. Yavaş yavaş evdeki ürünlerimin yerine kendi yaptıklarımı koydum. Kimyager olmanın verdiği deneyimle de kendi ürünlerimi yaptım.”

YİYECEKLE TEMİZLİK YAPIYOR

Pırtını yerleri silerken elma sirkesini tercih etmiş, mutfak tezgahını oksijenli suyla temizlemiş: “Bakterileri öldürdüğü için işe yarıyordu. Hastanelerde de kullanılıyor. Zeytinyağlı sabunun rendesini kaynatıp karbonatla karıştırdım ve bulaşık temizleyici olarak kullandım. Karbonat, deniz tuzu, limon tuzunu karıştırıp bulaşık makinesi deterjanı yaptım. Yiyebileceğiniz ürünlerle evinizi temizlerseniz bu ürünler bize zarar vermez. Şu an yapay hiçbir şey kullanmıyorum. Çünkü herbiri ağır toksik madde içeriyor. Bunları kullandığımızda evimizin tertemiz olduğunu düşünüyoruz. Oysa bağışıklık sistemimizin güçlenmesi için bakterilerle yaşamaya ihtiyacımız var.” Aile büyüklerinin kendisine genellikle ‘Başak, bu temiz oldu mu? Emin misin?’ diye sorduğunu söyleyen Pırtını, eleştirilere kulağını tıkadığını söylüyor: “Yaş olarak benden büyük olanlar önyargıyla yaklaşıyor ama arkadaşlarıma anlattıkça onlar da evlerindeki kimyasalları değiştirmeye başlıyor. Ben yapay herhangi bir ürün kullanmadığım için koku alma duyum iyileşti. Yiyeceklerin kokusunu daha iyi alıyorum. Normal bir deterjanla bulaşık yıkadığımda ellerim çabuk kuruyor. Ama kendi ürünlerim sayesinde ellerim yumuşacık. Maddi olarak da avantajlı.”

EKOLOJİK TEMİZLİĞİN KİTABINI YAZDI (SELEN ÖZARSLAN)

33 yaşında, çocuk psikoloğu Selen Özarslan Aktar da kimyasalsız hayatı tercih edenlerden. Halen ABD’de yaşayan Aktar’ın konuyla ilgili olarak Ekolojik Yaşam Rehberi adlı bir de kitabı bulunuyor. Aktar‘ın ‘kimyasalsız’ hayata adım atması üniversite yıllarında olmuş: “Üniversite eğitimi için ABD’ye geldiğimde organik yaşamı seçenlere uygun çok imkan olduğunu fark ettim. Öğle haberlerinde toksinlerin vücudumuz için zararlarından bahsediliyordu. Temizlik yaparken kullandığımız kimyasalların yan etkilerinin gözlerimizin akmasına, nezleye, halsizliğe neden olduğu anlatılıyordu. Bir anda aklım başıma geldi. Ben de her temizlikten sonra bu semptomlarla hasta yatıyordum. Toksik malzemeleri evimizden çıkardım. Yerlerine doğal alternatiflerini koydum.” Pek çok kişinin “Mis gibi çamaşır suyu kokuyor” diyerek evini temizlediğini ancak gerçek temizliğin herhangi bir kokusunun olmadığını belirten Aktar “Sirke, limon, kabartma tozu, tuz, arap sabunuyla bütün evi mükemmel şekilde temizleyebilirsiniz. Bu ürünlerle ailenizin bağışıklığını düşürmeyin. Yapılan araştırmalarda hiç evi temizlenmeyen bekar erkeklerin, sürekli temizlik yapanlardan daha sağlıklı olduğu ortaya çıkmış” diyor.

LAVABOYI KETÇAP İLE PARLATIYORUM

Aktar, doğal formülleri kitaplar, araştırmalar ve en çok da aile büyüklerinden öğrenmiş: “Onlar deterjan yokken zaten doğal ürünler kullanıyormuş, bu yüzden benim de bu ürünlere geçişim zor olmadı. Tüm temizik malzemelerinden vazgeçtim. Bu sayede vücudum daha dinç! Başağrılarım, göz akmalarım yok.”

Aktar ev temizliğinde uygulanabilecek birkaç ipucu da veriyor: “Karbonatla suyu veya sirkeyi karıştırıp sararmış derzlere bir diş fırçası yardımıyla sürün. Birkaç dakika beklettikten sonra durulayın. Metal musluklarınızı, lavabolarınızı parlatmak için ketçap sürün ve biraz beklettikten sonra çalkalayın. Camları saf sirkeyle silin. Çamaşır suyu yerine sirke kullanın.”

FORMÜLLERİNİ İNTERNETTE YAYINLIYOR (MERCAN ULUENGİN)

Mercan Uluengin evde yaptığı doğal temizleyicileri iki yıldır zehirsizev.com adlı internet sitesinde paylaşıyor. Uluengin pek çok kişinin kendisini bu konuda desteklediğini söylüyor: “Aile büyüklerinden denemeye hevesli kişi sayısı daha az, ‘Aman canım bunlarla uğraşılır mı? Sen kafayı takmışsın’ diyorlar. Genç anneler daha meraklı.”

Ovma kremi

Yumurta kabuklarını öğütün. İçine karbonat ve tuz koyduktan sonra toz halinde her yere dökün. Islak bir süngerle ovmak istediğiniz yeri temizleyin.

Lavabo aç

Lavaboya bir çay bardağı karbonat ile biraz elma sirkesi dökün. 15-20 dakika bekletin. Ardından kaynar su dökün.

Bulaşık deterjanı

Elde yıkamak için zeytinyağı sabununu suyun içine koyun, biraz ateşin üstünde eritin. İçine biraz gliserin ekleyin. Bulaşık makinesi deterjanı için ise kaya tuzu, limon tuzu, boraks, karbonat ve çamaşır sodasını karıştırın. Koku vermesi için limon yağı kullanın.