İran ile nükleer müzakereler anlaşma ile sonuçlandı

Anlaşmaya göre; İran, nükleer programını 6 aylığına donduracak ve uranyumun zenginleştirilmesini yüzde 5 azaltacak. Buna karşılık İran'a yönelik ekonomik yaptırımlar gevşetilecek. Yaptırımların gevşetilmesi iran'a 1.5 milyar dolarlık bir kazanım sağlayacak.

Fransa Dışişleri Bakanı Laurent Fabius da anlaşma haberini doğruladı. Fabius ve Almanya Dışişleri Bakanı Guido Westerwelle, müzakerelerin yapıldığı Cenevre Intercontinental Otel'den ayrılırken basın mensuplarının "Anlaşma sağlandı mı?" sorusu üzerine "Evet" cevabını verdi.

Anlaşma, Cenevre'deki müzakerelerin üçüncü turunda beşinci günün sonunda çıktı. Müzakerelere ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Fransa Dışişleri Bakanı Laurent Fabius, İngiltere Dışişleri Bakanı William Hague, Almanya Dışişleri Bakanı Guido Westerwelle, Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi, Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton ve İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif katılıyordu.

Obama: İlk kez İran'ın nükleer programını durduruyoruz

ABD Başkanı Barack Obama, İran ile nükleer müzakerlerde anlaşmaya varılmasının hemen ardından açıklama yaptı. 10 yıldan bu yana ilk defa İran’ın nükleer programını durdurduklarını ifade eden Obama, bu ülkeye yönelik yaptırımların bir bölümünün kaldırılacağını söyledi. Obama, 6 aylık süre içinde taahhütlerini tamamen yerine getirilmemesi durumunda ise eski yaptırımların geri geleceğini ve baskıların artacağını vurguladı.

Anlaşmanın duyurulmasının hemen ardından Beyaz Saray’da basın mensuplarının karşısına çıkan Obama, “Başkan olduğumdan bu yana İran’ın nükleer silah edinmesini engellemek konusunda kararlılığımı açıkça gösterdim. Birçok kez söylediğim gibi güçlü önceliğim bu sorunun barışçıl yollarla çözülmesi oldu ve diplomasi elimizi uzattık” dedi.

İran’ın uzun yıllardır uluslararası topluma karşı sorumluluklarını yerine getirmek konusunda isteksiz olduğunu savunan Obama, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin seçilmesiyle diplomasi yolunun tekrar açıldığını ifade etti. P5+1 ülkelerinin ortaklaşa hareket etmelerinin yanında ABD olarak İran ile karşılıklı temaslarda bulunduklarını dile getiren Obama, kendisinin de Ruhani ile görüştüğünü hatırlattı.

"DAHA GÜVENLİ DÜNYAYA DOĞRU YENİ BİR YOL AÇILDI"

Bu ülke ile yürütülen yoğun diplomasiye dikkat çeken Obama, “Bugün bu diplomasiler, İran’ın barışçıl bir program takip ettiğini ve nükleer silah geliştiremeyeceğini doğrulayabileceğimiz daha güvenli dünyaya doğru yeni bir yol açtı” şeklinde konuştu. Obama, müzakerelere İran’ın da diğer ülkeler gibi barışçıl nükleer enerji erişimine sahip olabileceği temeli ile yaklaştıklarını söyledi.

Bugünkü duyurunun muazzam bir anlaşma olmasının yanında ‘sadece bir ilk adım’ olduğunu dile getiren Obama, sözlerini şöyle sürdürdü: “Neredeyse 10 yıldan beri ilk defa İran’ın nükleer programını durdurduk ve programın önemli bölümleri geriye alınacak. İran, zenginleştirmenin bir bölümünü durduracağını ve stoklarının bir kısmını nötr hale getireceğini taahhüt etti. İran, uranyum zenginleştirmeye yarayan yeni nesil santrifüj kullanamayacak. İran yeni santrifüj kuramayacak veya çalıştıramayacak; ve santrifüjler limitli olacak. İran, platinyum reaktöründe çalışmayı durduracak. Yeni denetim kuralları İran’ın nükleer tesislerine geniş erişim sağlayacak ve uluslararası toplumun İran’ın taahhütlerini yerine getirip getirmediğini doğrulamasına izin verecek.”

Anlaşmaya varılmasında uygulanan yaptırımların etkisine dikkat çeken Obama, yeni yaptırımlardan kaçınacaklarını söyledi. Bazı yaptırımların kaldırılacağını da kaydeden Obama, İran hükümetinin daha önce yaptırımlar nedeniyle ulaşamadığı bir kısım gelirlere erişim izni vereceklerini sözlerine ekledi.

BM: İran ile varılan anlaşma tarihi bir olay

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Ban Ki-mun, İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 5 daimi üyesi ve Almanya (P5+1) arasında devam eden nükleer pazarlıkta anlaşmaya varılmasını "tarihi bir olay" diye niteledi.

İran ile P5+1 arasında varılan anlaşmadan duyduğu memnuniyeti yazılı bir açıklama ile duyuran Ban, tarafları yaptıkları tarihi konvansiyondan dolayı tebrik etti. Ban, ‘‘Müzakereler sonunda varılan tarihi bir anlaşma, İran halkı ile Ortadoğu ve diğer uluslar için yeni bir başlangıç’’ diye değerlendirdi.

Anlaşmayla sağlanan olumlu hava ile görüşmelerin sürekli hale getirilerek daha kapsamlı halde sürdürülmesini isteyen Ban, iligili devletlerden nükleer silahsızlanma ve nükleer silahların yayılmasını önleme rejimini güçlendirmelerini talep etti. Ban, ayrıca görüşmeye katılan tarafları telefon ile arayarak sağlanan anlaşmayı desteklediğini ve bunun tüm tarafların faydasına olduğu yolunda düşüncelerini ilettiğini de kaydetti.

İRAN CUMHURBAŞKANI RUHANİ'DEN AÇIKLAMA

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, ülkesinin nükleer programına ilişkin müzakerelerin ardından 5+1 ülkeleriyle imzaladığı anlaşmaya ilişkin, "Dünya'daki büyük güçler, İran'ın nükleer faaliyet hakkını resmen tanıdı" dedi.

Devlet televizyonunda halka seslenen Cumhurbaşkanı Ruhani, dünyanın müzakerelerde İran halkına saygı duymanın olumlu sonuç getireceğini, yaptırım ve tehditlerin hiçbir işlevinin olmadığını hissettiğini söyledi.

"10 yılın ardından ilk defa bu seviyede bir anlaşma yapılmasından memnunuz. Bu anlaşma, nükleer yolundaki ilk adımdır" diyen Ruhani, müzakerelerin eşit koşullarda ve karşılıklı saygı içerisinde sürdürülmesi durumunda ileriye doğru hareket etmeye devam edeceklerini ifade etti.

Anlaşmanın en önemli getirisinin, 5+1 ülkeleri ile dünyanın diğer önemli güçlerinin İran'ın nükleer faaliyet hakkını resmen tanıması olduğuna işaret eden Ruhani, "Elbette bu İran'ın zaten Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi (NPT) Anlaşması çerçevesinde sahip olduğu bir haktı. Anlaşmanın ikinci getirisi, İran'ın kendi toprakları içerisinde uranyum zenginleştirme hakkının resmen kabul edilmesidir" diye konuştu.

Ruhani, "İran halkına uranyum zenginleştirme faaliyetleri ile Natanz, Fordo, Erak, İsfahan ve Benderabbas'ın faaliyetlerine devam edeceğini alenen ilan ediyorum" dedi ve yaptırımların sırasıyla kaldırılması maddesini ise anlaşmanın en önemli üçüncü getirisi olarak sıraladı.

Tüm yaptırımların sırasıyla kaldırılacağını belirten Ruhani, "Bazılarının hoşuna gitsin ya da gitmesin bu anlaşmayla birlikte yaptırım politikaları artık yenilgiye uğramıştır. Dün gece yaptırım politikaları çatlamaya başladı ve zamanla bu çatlaklar daha da derinleşecektir" diye konuştu.

Ruhani, "Bugün elde edilen başarıyı, liderimizin (dini lider Ayetullah Ali Hamaney) rehberliğine, büyük İran halkının sonsuz desteğine, diplomatlarımızın özverili çalışmaları ve şehitlerimize, özellikle de şehit olan nükleer uzmanlarımıza borçluyuz" ifadesini kullandı.

İran halkının hiçbir zaman nükleer silah peşinde olmadığını belirten Ruhani, "Kapsamlı müzakereler ve nihai anlaşmanın ardından kimse çıkıp 'İran'ın nükleer silah elde etmesini engelledik' demesin. Bu tarihi gülünç şakalardan başka bir şey değildir. İran, hiçbir zaman nükleer silah peşinde olmadı. Bunu sadece ben değil, İran'ın nükleer faaliyetlerini denetleyen Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı da belirtiyor" şeklinde konuştu.