Türk Dönemi Denizli tarihi gün yüzüne çıkıyor

Denizli Belediye Başkanı Osman Zolan ve PAÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü öğretim üyelerinden Prof. Dr. Kadir Pektaş ile beraberindekiler İlbade Mezarlığı'nda incelemelerde bulundu. Başkan Zolan ve Prof. Dr. Pektaş, buradaki Mehmet Gazi türbesini de ziyaret etti.

Başkan Zolan, inceleme sonrası yaptığı açıklamada, İlbade Mezarlığı'ndaki çalışmalar ve mezarlığın Türkler açısından önemine işaret etti. Mezarlığın, 820 yıl öncesinden Osmanlı, Selçuklu, Cumhuriyet dönemlerinde Türk Mezarı olarak kullanıldığını söyleyen Başkan Zolan, "İlbade Mezarlığı, atalarımızın Denizli'ye geldiğinden itibaren, Denizli'ye hizmet etmiş manevi önderlerimiz ve büyüklerimizin defnedildiği mezarlığımızdır. İlbade Mezarlığımız köklerimizin olduğu, manevi değerlerimizin bulunduğu ve atalarımızın yattığı bir mekandır. Bu Anadolu'da ender olan bir mezarlıktır. Denizli Belediyesi olarak 5 yıl önce başlattığımız restorasyon çalışmalarıyla birçok mezar taşlarını toprağın altından çıkardık. Üzerindeki yazılar bilinmiyordu ortaya çıkarıldı. Değerli hocamızla birlikte burada kazılar yaptık. Binin üzerinde mezar taşını ayağa kaldırdık. Mezar taşları yerleri tespit edildi. Kırık olanlar tamir edildi. Birçok büyüğümüzün mezarının da geleceğe taşıma ve geçmişimizi de gün yüzüne çıkarma anlamında çalışma yapıyoruz. Mezarlık duvarının yapımı konusunda sıkıntı vardı. Bu projede kuruldan geçti. Yıkılan duvarlarımızı kısa süre sonra ayağa kaldıracağız" dedi.

"MEZARLIĞIN ZİYARET ALANI OLMASINI İSTİYORUZ"
Mezarlığın ziyaret alanı olmasını istediklerini belirten Başkan Zolan, "Onun ötesinde arzu ediyoruz ki burası ziyaret alanı olsun. Burayı atalarımızın köklerimizin geldiği yer olması sebebiyle çocuklarımızın, gençlerimizin ve tüm insanlarımızı burada gezerek bilgi sahibi olabilecekleri bir ziyaret edilen alan haline getirmek istiyoruz. Bununla ilgili peyzaj çalışmaları, bilgiler aktaran yazıları, türbelerin röleve çalışmaları gibi çalışmalarını tamamlayıp manevi değerlerimize yakışır hale getirmek istiyoruz. Çocuklarımızın bu mezarlıkta kendi atalarını öğrenme adına buradaki çalışmalarımız devam edecek. Bir yıl sonra otobüslerle gelinip yakınları ziyaret etme yanında atalarımızı ve manevi büyüklerimizi ziyaret edilir şekle getirmek amacındayız. Biz ne kadar geçmişimize, köklerimize sahip çıkarsak o kadar güçlü filiz veririz. Köklerle filizler arasındaki bağlantıyı sağlamak zorundayız. Sağlamak için elimizde kalmış en önemli değer burasıdır. Buranın çok iyi korunması ve geleceğe taşınması gerekir . Biz o görevi üstlendik. 1 yıl sonra burası gezilebilir hale gelecek. Kazı çalışmalarımız da devam ediyor. Binlerce mezar var. İnşallah bunları gün yüzüne çıkaracağız. Biz buraya sadece mezar olarak bakmıyoruz kimliğimiz olarak da bakıyoruz. Buraya da sahip çıkacağız. Eğer bir medeniyet, mezarına sahip çıkıyorsa o medeniyet ayakta durur. Geldiğimiz nokta çok iyi noktadır" diye konuştu.

PAÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Pektaş da, 2008'de başlayan çalışmalarda bugüne kadar neler yapıldığı hakkında bilgi verdi. Mezarlıkta bulunan Beylikler ve Osmanlı dönemine ait 8 bine yakın mezar taşının envanteri tutulup kayıt altına alındığını belirten Prof. Dr. Pektaş "Bunun yanı sıra birçok mezar yapısı gün yüzüne çıkarılmış, konservasyon çalışmaları yapılıp korumaya alınmıştır. Çalışmaların bir diğer ayağı ise mevcut kırılan taşların yapıştırılmasıdır. Bu şekilde 500'e yakın taşın sağlamlaştırılması yapılmıştır. Kırık taşların yapıştırılıp sağlamlaştırılmasına devam edilecektir. Yine kazı ekibi tarafından belirlenecek alanlarda kazı çalışmaları yapılacak Denizli ili tarihine ışık tutacak bilgilere ulaşılmaya çalışılacaktır. Çalışma programı içerisinde ayrıca halk tarafından sık sık ziyaret edilen ve saygı duyulan kişilerin yer aldığı türbelerin hem restorasyonu hem korumaya alınması için Müze Müdürlüğü ve Denizli Belediyesi ile ortak çalışmalar yürütüp projelerinin hazırlanması amaçlanmaktadır" dedi.

İLBADE MEZARLIĞI
Denizli il merkezindeki İlbade mahallesinde yer alan Eski Mezarlık, güney-kuzey yönünde uzanan geniş bir alanı kaplamaktadır. Denizli'nin ilk yerleşim yeri olan Kale'nin (burası günümüzde çarşı olarak kullanılan ve Kaleiçi olarak bilinen yerdir) kuzeybatı yönündeki tepe üzerine kurulan mezarlık 30-40 yıl öncesine kadar şehrin batı yönündeki uç noktalarından birini oluştururken bugün şehir içinde kalmıştır. Mezarlık, yüksekliği 1.5-4 m arasında değişen moloz taş malzeme ile inşa edilen duvarlarla çevrelenmiştir. Son şeklini 18. yüzyılda alan ve uzunluğu 1741 metreyi bulan duvarlarda, mezarlıktaki bazı mezar taşlarının da kullanıldığı görülmektedir. Denizli Belediyesi tarafından düzenlenmiş yollarla gezilebilen mezarlıkta günümüzde halkın saygı gösterdiği Mehmet Gazi, Derviş Ali Kâhya, Şirvani türbeleri ve yol geçmesi nedeniyle günümüzde mezarlığın dışında kalan Yediler Türbesi yer almaktadır. Mezarlıkta yer alan binlerce mezar taşı, burasının Türk devrinin ilk başlarından günümüze kadar kullanılageldiğini göstermektedir. Bu yönüyle İlbade Mezarlığı, Denizli'nin Türk devri tarihi için paha biçilmez bir öneme sahiptir. Büyük bölümü hâlâ sağlam durumda bulunan duvarın kuşattığı geniş bir alana kurulan İlbade Mezarlığı'nda çeşitli form, süsleme ve yazı özelliklerine sahip binlerce mezar taşı bulunmaktadır.