Rusya Depremi

Piyasalar günlerdir ABD Merkez Bankası’nın bugün açıklayacağı faiz kararını endişeyle beklerken, ‘Rusya depremi’ ile adeta yıkıldı. Petrol fiyatlarındaki sert düşüş ve Batılı ülkelerin yaptırımlarıyla resesyona gireceği korkusuyla rubledeki aşırı değer kaybını durdurmak isteyen Rusya Merkez Bankası’nın pazartesi akşamı faizleri 6.5 puan artırarak yüzde 17’ye yükseltmesi piyasaların ateşini söndüremedi. Ruble, faiz artırımına rağmen dün gün içerisinde yüzde 20’ye yakın değer kaybedince Türkiye başta olmak üzere tüm gelişmekte olan ülke paralarından kaçış başladı. Güvenli liman olarak görülen ABD tahvilleri ve Alman tahvillerinin getirileri tarihi düşük seviyelere düştü.

İthalatçılara Merkez kasayı açtı

1998’deki Rusya krizini aratmayan para kaçışı, gelişmekte olan ülkelere yayılma endişesi hem ülke paralarını sert düşürdü hem de borsaları adeta yıktı. Yurt içinde dolar 2.4140 ile tarihi zirvesini test etti. Bunun üzerine Merkez Bankası’dan iki hamle geldi. Merkez Bankası dün bankalararası piyasada gecelik faizi yüzde 11.25 olan faiz koridorunun üst bant sınırına kadar yükselterek piyasada üstü kapalı faiz artırımı olarak da anılan likidite sıkılaştırmasına gitti. Merkez Bankası öğleden sonra da enerji ithalatçısı KİT’lerin döviz ihtiyacının gerekli görülen kısmının Hazine ve TCMB tarafından doğrudan karşılanmasına başlayacağını açıklayınca  dolar gerileyerek 2.37 seviyelerinden işlem gördü. 

Borsa İstanbul’da sert düşüş

Bankacılar BOTAŞ başta olmak üzere bazı KİT’lerin enerji ödemeleri için ihtiyacı olan dövizi illikit piyasada talep etmelerinin kurda sert yükselişlere neden olduğunu, Merkez Bankası’nın bu adımı ile istenmeyen ya da düşük likitide olan dönemlerde yüksek döviz talebinin piyasadan talep edilmeyeceğini belirttiler. İlgili kurumların aylık 1-1.5 milyar dolar, yıllık bazda ise 15 milyar dolara yakın döviz talebi olduğu belirtiliyor. Bankacılar, doların tarihi zirvesinden geriye dönmesinde etkili olan diğer bir nedenin de Merkez Bankası’nın kısa vadede beklenen faiz adımlarının mevcut kur seviyeleri nedeniyle artık mümkün olmamasının da TL’yi destekleyen bir başka unsur olduğunu belirttiler. Güne sınırlı satışla başlayan Borsa İstanbul da Rus Rublesi’ndeki sert değer kayıplarının tetiklediği küresel çapta riskten kaçışa paralel olarak kayıplarını yüzde 3’ün üzerine yükseltti. Borsa İstanbul, günü yüzde 4.36 kayıpla 79 bin 191 puandan kapandı.

Petrol 60 doların altında

Öte yandan, Rus Rublesi’nde temmuz başından bu yana değer kaybı yüzde 100’ün üzerine çıkarken, Rusya’nın risk primini gösteren CDS’ler de 615 ile Mart 2009’dan bu yana en yüksek seviyeyi gördü. Rusya’da gün içinde Euro 100 rubleyi aşarken, dolar 80 ruble seviyesini geçti. Moskova Borsası yüzde 12.4 kayıpla 600 puanın altına gerilerken, bu seviyeler 2009 Mart ayından bu yana görülen en düşük değer oldu. Rus parasını yıkan petrol fiyatları da dün Temmuz 2009’dan bu yana ilk kez 60 doların altını düştü. Brent türü  ham petrolün varil fiyatı dün 59.63 doları gördü.

Gelişmekte olan ülkelerin parası düşüşte

Brezilya Reali: Mart 2005’ten bu yana en düşük seviyeyi gördü. Petrol ihracatçısı ülkelerden Brezilya’da hem petrol fiyatlarındaki düşüş, hem de risk algısındaki bozulma realdeki değer kaybını artırıyor. Temmuzdan bu yana kayıp yüzde 20’nin üzerinde.

Endonezya Rupiahı: Son 16 yılın en düşüğünde. Endonezya hükümeti ve merkez bankası, sert sermaye çıkışlarını engellemek adına, ülke  tahvillerinin ikincil piyasadan alımı ve kura müdahaleyi de içeren önlemler üzerinde çalışıyorlar.

 Hindistan Rupisi: Eylül 2013’ten bu yana en düşük seviyede. 2015’in ilk çeyreğinde faiz indirimi bekleniyordu ancak piyasa koşulları bu ihtimali gitgide zayıflatıyor.

Etiketler sürekli değişince ruslar markete koştu

Rusya’da ruble ‘kara pazartesi’den sonra ‘kara salı’yı yaşarken, sokakta 1998’deki krizi çağrıştıran görüntüler pek yok. Ancak döviz büfeleri merak nedeniyle yeniden uğrak yeri olurken, bazı Ruslar da ellerindeki rubleleri İkea gibi mağazalara giderek televizyon ve çamaşır makinesi gibi dayanıklı tüketim mallarına yatırmaya başladı. ‘Fiyatı yükselir’ diye stok yapılanlar arasında kan basıncı ilaçları da var.

- Medvedev gidiyor mu?

İki gündür üst üste para piyasalarında yaşanan şok dalgaları, ilk faturanın Başbakan Dimitri Medvedev’e kesileceği iddialarını da güçlendirdi. Medyada iki gündür gündeme getirilen iddia ve kulis bilgisi, Kremlin’in eski Finans Bakanı Aleksey Kudrin’e başbakanlık teklif ettiği yolunda. Hatta Kudrin’in kendi Twitter adresinden attığı, “Merkez Bankası’nın faiz arttırma kararı doğru” mesajı da ‘ısınma turu’ diye yorumlandı.

- Mağazalar dolarla satışa başladı

Rublenin dolar ve Euro karşısında değer yitirdiği Rusya’da bazı mağazalar da dolar ya da Euro ile satışa başladı. Bu arada Rusya’daki KOBİ’lerin birliği olan ‘Opara Rossii’ hükümete çağrıda bulunarak, döviz ile fiyat etiketi kullanılmasına yeniden izin verilmesi istendi. Çağrıda “Böylece esnaf günde birkaç kez fiyat etiketi değişirmekten kurtulur” denildi.

- Putin perşembe konuşacak

Yaşanan krize rağmen Kremlin sessizliğini koruyor. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in sözcüsü Peskov, başkanın gelişmeleri izlediğini ama hükümetle özel bir toplantı planlamadığını söyledi. Gözler, Putin’in aylar önce planlanmış olan perşembe günkü büyük basın toplantısına çevrildi. Putin’in merakla beklenen açıklamalarını basın toplantısında yapması bekleniyor.