‘Bir arada’ çayları şifa mı trend mi?

Cimnema, biberiye, yeşil çay, mate, funda yaprağı, bilye kekik, sinirli ot, çoban çökerten, barut ağacı...  Nam-ı diğer 9’u bir arada! İnsanların sağlıklı yaşam için alternatif arayışları yaygınlaştıkça neredeyse her gün yeni bir karışımla tanışmaya başladık. Beşi bir arada, yedisi bir arada çaylar, altın çilek, Afrika mangosu gibi meyveler aşina olduğumuz ürünler haline geldi. 9’u bir arada çay da son aylarda zayıflamak ya da form tutmak isteyenler arasında çok popüler. Bu çayın mucidi ise Türkiye Aktarlar ve Baharatçılar Derneği Başkanı Ayhan Ercan. Yağ yakıcı ve bağırsak çalıştırıcı özelliğiyle zayıflamayı hızlandırdığı iddia edilen çay kısa sürede popüler olsa da uzmanlar bu tür karışımları kullanırken bilinçli olunması gerektiği konusunda uyarıyor. Bu çayı herkese önermediklerini söyleyen Ercan, kullanması riskli kişilere kesinlikle satmadıklarını belirtiyor.

AMACIM İLAÇLARIN ÖNÜNE GEÇMEK

Ercan, bu karışımı yaz mevsimine girerken zayıflama arayışındakilere yardımcı olmak için hazırlamış. Kilo vermek uğruna kişilerin sağlıksız yöntemler denediğini belirten Ercan, doğal yöntemlerle bunun önüne geçmeye çalıştığını söylüyor: “Amacım zayıflamak, form tutmak için ülkeye kaçak giren ilaçların önüne geçmek. 9’u bir arada çay hem zayıflamak hem de kilo kontrolünü sağlamak için içilebilir. İçindeki barut ağacı bağırsak çalıştırıcıdır. Çayda taze barut ağacı kullanılmamalı, en az iki yıllık olmalı. Aksi halde bağırsak tahrişi yapabilir. Çoban çökertenin ise damar genişletici, metabolizma hızlandırıcı etkisi var.  Cimnema bağırsaklarda şeker emilimini azaltıyor ve kilo vermeye yardımcı oluyor. Sinirli otun içindeki tohumlar detoks etkisine sahip, kekik spor yapanlarda yağ yakar, mate iştah kapayıcı, funda yaprağı ve yeşil çay ödemi söker. Biberiye ise metabolizmayı hızlandırır. Herbiri Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Risk Dairesi tarafından yayınlanan ‘Bitki çaylarında güvenle kullanılabilecek bitkiler’ kategorisinde.”

HAMİLELER KULLANMAMALI

Her bitkinin vücut için farklı etkileri var ancak kullanırken dozlarını ayarlamak da çok önemli. Ercan da 9’u bir arada çayın doğru dozda ayarlanması ve herkesin kullanmaması gerektiğini hatırlatıyor: “Bu çayı ben üretmiyorum. Zaten bu bitkiler tek tek tüm aktarlarda satılıyor. Çıktığım televizyon programlarında bu çayın hangi oranlarla hazırlanması gerektiğini anlattığım için insanlar ellerinde listeyle aktara gidip satın alıyor. Herbir ottan 50 gram alıyorsanız cimnemadan 25, yeşil çaydan 100 gram alın. Hepsini aktarda granül haline getirtin. Bu sayede eşit karışırlar. Her yemekten önce bir kupa kaynar suya, bir tatlı kaşığı bu çaydan koyup sekiz dakika kadar demleyerek içilir. Günde iki fincan içilirse form korur, 3-4 fincan içilirse kilo vermeye yardımcı olur. En fazla altı fincan içilebilir. Bu çayı hamileler, hamile kalmayı düşünenler, yüksek tansiyonu olanlar asla kullanmamalı. Ayrıca hazır poşet çay halinde kutularda bu adla satılan çaylar da var. Onları tavsiye etmiyorum, içerikleri farklı olabiliyor.”

Her bitki herkes için uygun değil

Zayıflama ürünlerinin herbiri tüm dünyada çok talep görüyor. Bu durumun giderek ticarileştiğini belirten Yeditepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmakognozi ve Fitoterapi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Erdem Yeşilada bu tür karışımlara dikkat edilmesi gerektiğini anlatıyor: “Bu çayın içeriğindeki Gymnema (cimnema) bitkisinin zayıflatıcı etkisi içerisindeki gimnemik asidin şeker metabolizması üzerinde etkisine dayandırılıyor. Yapılan bazı deneysel çalışmalarda bu maddenin bağırsaklarda şekerin emilimini azalttığı gözlenmiş. Buna bağlı olarak kişinin tatlı ihtiyacını ortadan kaldıracağı ileri sürülüyor. Barut ağacı kabuğu ise müshil etkili ve içerisindeki antrasen türevi maddeler tahriş edici özellikte. Bu tip müshilleri taşıyan sinameki, acı cehre, barut ağacı gibi bitkisel ürünlerin ciddi kabızlık durumlarında 10 günden fazla uygulanmasını doğru bulmuyorum. Çoban çökertenin zayıflamayla ilgili bir etkisi bulunabileceğini gösteren bilimsel bir kanıt yok. Yeşil çay ve mate kafein taşıyan ürünler, funda idrar artırıcı, biberiye yağ yakıcı... Bunların bir araya gelmesi ile ortaya çıkabilecek olumlu veya olumsuz etkiler bu bileşenlerin oranlarına bağlı. Mesela barut ağacı kabuğu yüksek oranda ise fazlaca ishal yapar. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın uygun miktarda kullanıldığında risk oluşturmayan bitki listesi var ama her bitki her kişi için güvenli değildir.”

İç Hastalıkları uzmanı Dr. Nafiz Karagözoğlu ise bitkilerin faydasının tek başına alındığında ortaya çıkmasının beklendiğini söylüyor. Karagözoğlu özel bir karışım için ‘Form tutmaya yardım eder’ gibi cümlelerin kullanılmasının yanlış olacağını anlatıyor: “Araba parçası satanlar parçaları birleştirip ‘İşte size araba’ dediğinde ne düşünürsünüz? Kişiye has tedavi ve takip uygulanmalı. Bitki karışımları bilimsel bir çalışmaya dayanıyorsa günde kaç kez, hangi miktarda, aç mı tok mu, kaç dakika, kaç derecede kaynatarak, kaç gün kullanılacağı belirtilmeli. Bu konuyla ilgili takip yapan uzmanlarla doğal bitkilerin tedavi edici özelliklerinden faydalanılabilir.”

GÜNDE 150-200 KİŞİ ALIYOR

9’u Bir arada Çay’daki bitkilerden aktardan 50’şer gram satın alındığında 20-25 TL’ye mal oluyor. Doğa Baharat Dünyası sahibi aktar Ali Süzme, insanların ellerinde listeyle gelip bu karışımı istediklerini söylüyor: “Bu çayı isteyenlere öğüterek veriyoruz. Daha çok kilo ve kolesterol problemi olanlar alıyor. Haftada ortalama 150-200 kişiye bu çaydan satıyoruz. 30’lu, 40’lı poşet çayları da üretildi, fiyatı 10-15 TL arasında. Kullanması riskli kişiler olduğu için alanlara mutlaka hastalık geçmişlerini soruyoruz.”

Porselen demlik cam bardak kullanın

Gün içinde pek çok bitkinin çayını kimi zaman vücut direncini artırmak kimi zaman ise şifa niyetine tüketiyoruz. Peki son zamanlarda en sık kullanılan bitki çayları hangileri? Bu çaylar nasıl hazırlanmalı ve hangi dozda kullanılmalı? Aktar Ali Süzme en popüler bitki çaylarını sıralıyor: “Yazdan kışa girdiğimiz için herkeste bahar yorgunluğu var. Dolayısıyla en çok yasemin ve melisa çayı tercih ediliyor. Yasemin ve melisa bir fincan suya bir tutam konularak kaynar suda demlenebilir. Özellikle akşam iki, gündüz bir bardak içilebilir. Gribal enfeksiyonlar ve boğaz ağrıları için ise adaçayı ve ıhlamur ideal. Adaçayı antiseptik özelliği olduğu için boğaz ağrısı ve faranjite iyi geliyor. Demlenerek ve gargara yapılarak tüketilebilir. Hamile olanlar adaçayı tüketmemeli. Ihlamur ise soğuk algınlığına iyi geliyor. Bir tutam çiçek ıhlamuru 2-5 dakika kaynatıp içmek yeterli. Bitkileri demlerken ya da buharda bekletirken porselen demlik ya da cam bardak kullanılmalı. Bu şekilde yararı daha iyi ortaya çıkar.”